ΧΡΥΣΑΥΓΗ

Πληροφορίες:

  • Απόσταση από το Τσοτύλι: 21 χιλιόμετρα (27 λεπτά οδικώς).

Η Χρυσαυγή είναι ένα από τα ορεινά χωριά της επαρχίας Βοΐου. Απέχει τριάντα λεπτά από την πόλη των Γρεβενών και είκοσι λεπτά από την κωμόπολη του Τσοτυλίου. Η τοπική αρχιτεκτονική διατηρεί το παραδοσιακό ύφος, με λιθόκτιστα σπίτια κτισμένα από ντόπιους μαστόρους, να δίνουν μια ιδιαίτερη και εντυπωσιακή εικόνα. Ακόμη το φυσικό κάλλος του ορεινού τοπίου είναι εξαιρετικό.

Έχει υψόμετρο 860 μ. και καταλαμβάνει δώδεκα τ.χλμ. έκταση. Αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Βοίου και στην τελευταία απογραφή οι μόνιμοι κάτοικοι ήταν 140.

Το χωριό βρίσκεται νοτιοδυτικά του Τσοτυλίου και ανάμεσα στα χωριά Κορυφή, Μόρφη, Δίλοφο, Δασύλλιο, Τρίκορφο και Άγιο Κοσμά. Το παλιό όνομα ήταν Μιραλί, το 1927 μετονομάστηκε σε Στρογγυλόν και το 1930 πήρε το όνομα Χρυσαυγή.

Νότια του χωριού υπάρχουν σωροί από πέτρες, πιθανόν κατάλοιπα αρχαίου στρατιωτικού καταυλισμού που έλεγχε τις ορεινές διαβάσεις. Εκεί βρέθηκε και χάλκινο αγαλματίδιο της Θεάς Αθηνάς, καθώς και αιχμές από δόρατα, ξίφη και μεταλλικά αγγεία. Επίσης βρέθηκαν νομίσματα των ελληνιστικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων. Το παλαιότερο όνομα του χωριού, Μιραλί, κατά μια εκδοχή προέρχεται ετυμολογικά από Τούρκο διοικητή της περιοχής με το όνομα Ομέρ Αλή.

Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, σταδιακά η πολιτιστική πρόοδος του χωριού ήταν μεγάλη, χωρίς όμως να βλάψει την αυθεντικότητά του.

Η ημερομηνία ίδρυσης της Χρυσαυγής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί λόγω έλλειψης γραπτών στοιχείων. Οι παλαιότερες καταγραφές βρίσκονται σε Κώδικα του μοναστηριού της Ζάμπορδας με ημερομηνία 1534 και το όνομα Μιραλί.

Οι πρώτοι οικιστές, σύμφωνα με την παράδοση, εγκαταστάθηκαν στην τοποθεσία «Σελιό» 2 χιλιόμετρα βόρεια του χωριού. Στην εδαφική της περιοχή υπήρχαν σκόρπιοι οικισμοί, οι οποίοι καταστράφηκαν από επιδρομές Τουρκαλβανών. Οι εναπομείναντες φαίνεται να ίδρυσαν το χωριό, χωρίς να είναι γνωστό με ακρίβεια το πότε. Το βέβαιο είναι πως το χωριό προϋπήρχε του 1534, όπως βεβαιώνουν γραπτές μαρτυρίες. Περισσότερες πληροφορίες και ιστορικά στοιχεία παρέχει το βιβλίο του Αλέξανδρου Αδαμίδη «Η Χρυσαυγή»

Το 1793 πολλά χωριά του Βοΐου εξισλαμίστηκαν και έγιναν τσιφλίκια Μπέηδων φιλικά προσκείμενων στον Αλή Πασά. Στη Χρυσαυγή εγκαταστάθηκε ο μπέης Αλή Κούκος, στον οποίο οι κάτοικοι πλήρωναν προστατευτικό φόρο που αντιστοιχούσε στο ένα δέκατο της παραγωγής τους (δεκάτη). Εκτός από τον χρηματικό φόρο, οι κάτοικοι ήταν υποχρεωμένοι, όταν γινόταν γάμος, να παραδίδουν στον μπέη τη νύφη, για να περάσει μαζί του την πρώτη νύχτα του γάμου της. Αυτό το έθιμο μερικοί δεν το ανέχτηκαν και έτσι δολοφόνησαν τον μπέη το 1830. Η επόμενη μέρα θεωρήθηκε από τους κατοίκους σαν μια «χρυσή αυγή». Το 1962 αποκαλύφθηκαν έπειτα από εκσκαφή τα οστά του μπέη στη θέση Κούκος.

Ως αντίποινα για τη δολοφονία οι Τούρκοι επέβαλλαν φόρο αίματος στο χωριό. Με τα χρήματα αυτά χτίστηκε στη Κωνσταντινούπολη τζαμί με την ονομασία «Μιραλί τζαμισί». Η Χρυσαυγή και τα γύρω χωριά έπαψαν να είναι τσιφλίκια το 1836 με φιρμάνι του σουλτάνου Μαχμούτ Β’.

Η Χρυσαυγή είναι ένα από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά της επαρχίας Βοΐου. Απέχει μισή ώρα από την πόλη των Γρεβενών και είκοσι λεπτά από την κωμόπολη του Τσοτυλίου. Η τοπική αρχιτεκτονική διατηρεί το παραδοσιακό ύφος, με λιθόκτιστα σπίτια κτισμένα από ντόπιους μαστόρους να δίνουν μια ιδιαίτερη και εντυπωσιακή εικόνα. Ακόμη και το φυσικό κάλλος του ορεινού τοπίου είναι εξαιρετικό. Έχει υψόμετρο 860 μ. και καταλαμβάνει 12 τ. χλμ. έκταση. Η ημερομηνία ίδρυσης της Χρυσαυγής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, λόγω έλλειψης γραπτών στοιχείων. Οι παλιότερες καταγραφές βρίσκονται σε κώδικα του μοναστηριού της Ζάβορδας με ημερομηνία 1534 και το όνομα Μιραλί.

Οι πρώτοι οικιστές, σύμφωνα με την παράδοση, εγκαταστάθηκαν στην τοποθεσία Σελιό, δύο χιλιόμετρα βόρεια του χωριού. Το 1927 μετονομάστηκε σε Στρογγυλόν και το 1930 πήρε το όνομα Χρυσαυγή.

Νότια του χωριού υπάρχουν σωροί από πέτρες, πιθανόν κατάλοιπα αρχαίου στρατιωτικού καταυλισμού που ήλεγχε τις ορεινές διαβάσεις. Εκεί βρέθηκε και χάλκινο αγαλματίδιο της Θεάς Αθηνάς, καθώς και αιχμές από δόρατα, ξίφη και μεταλλικά αγγεία. Επίσης, βρέθηκαν νομίσματα των ελληνιστικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων.

Το παλιότερο όνομα του χωριού – Μιραλί – κατά μία εκδοχή ετυμολογικά προέρχεται από Τούρκο διοικητή με το όνομα Ομέρ Αλή. Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας σταδιακά η πολιτιστική πρόοδος του χωριού ήταν μεγάλη, χωρίς, όμως, να βλάψει την αυθεντικότητά του.

Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου κτίστηκε το έτος 1866 στο μέρος όπου υπήρχε ένα εκκλησάκι χωμένο μέσα στο χώμα, σαν κατακόμβη, όπως έλεγε μια γερόντισσα, η Μαλαματή Μάγιου (1870 – 1950).

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Χρυσαυγής Βοΐου.   Ο Άγιος Αθανάσιος είναι η πιο παλιά εκκλησία .Κτίστηκε το έτος 1768. Η παλαιότητα, τα μικρά παράθυρα, τα πολλά και διάφορα μοντά χρώματα, οι βυζαντινές αγιογραφίες και η απλότητά της προξενούσαν δέος στον κάθε προσκυνητή. Ολόκληρη η κόγχη του ιερού ήταν κατασκευασμένη από σχέτο πουρί. Δυστυχώς όμως το 1955 κατεδαφίστηκε και ξανακτίστηκε στην ίδια θέση, όπως είναι σήμερα, γιατί τα 200 της χρόνια την είχαν καταντήσει ετοιμόροπη. Μέχρι το 1867 ήταν ο ενοριακός ναός του χωριού. Σήμερα λειτουργείται τρεις φορές το χρόνο, την Τρίτη ημέρα του Πάσχα, στις 2 Μαίου, γιορτή της ανακομιδής των αγίων λειψάνων του Αγίου Αθανασίου και μια Κυριακή του Αυγούστου, για να εκκλησιάζονται και οι παραθεριστές, που έρχονται στο χωριό. Τα τελευταία χρόνια στον Ναό του Αγίου Αθανασίου έχουν γίνει αγιογραφίες με την συνδρομή των κατοίκων της Χρυσαυγής.
Το γεφύρι του Παλιομάγερου ή μεγάλο γεφύρι της Χρυσαυγής, είναι χτισμένο πάνω από το Παλιομάγερο και παλιά συνέδεε τον Οικισμό της Χρυσαυγής με τον Πεντάλοφο και το Δίλοφο. Κατά την παράδοση, το γεφύρι κτίστηκε το 1854 με τη χορηγία ενός ληστή, του Νικόλαου Ζάμπρου από το Πολυνέρι Γρεβενών. Σε μία καταδίωξή του από τα αποσπάσματα, δεν κατάφερε να περάσει το ρέμα που εκείνη τη μέρα ήταν πλημμυρισμένο και ζήτησε από τους Χρυσαυγιώτες να τον κρύψουν. Ως αντάλλαγμα χρηματοδότησε την κατασκευή του γεφυριού, και επιθεωρούσε το έργο κρυμμένος στον παρακείμενο νερόμυλο. Ως αρχιμάστορας θεωρείται ο Διλοφίτης «Νικόλαος Αναγνώστης Τζιούφας», ο οποίος λέγεται ότι κατασκεύαζε ακόμα και τα εργαλεία του. Τα στηθαία κατασκευάστηκαν από τους Χρυσαυγιώτες Ευθύμιο Ζιούλα και Αθανάσιο Πούλιο, αν και μια άλλη παράδοση θέλει τους δύο τελευταίους αποκλειστικούς δημιουργούς ολόκληρης της κατασκευής. Το γεφύρι βρίσκεται σε μια όμορφη τοποθεσία 15’ ευχάριστης πεζοπορικής διαδρομής. Ο περιβάλλον χώρος έχει διαμορφωθεί κατάλληλα και αποτελεί χώρο αναψυχής. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει έναν παλιό νερόμυλο ο οποίος είναι πρόσφατα ανακαινισμένος.

 5,584 total views,  1 views today